با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و نیاز بیشتر افراد به برقراری ارتباطات صوتی تصویری و انتقال دیتا روز به روز استفاده از پروتکل هایی مانند Rtp بیشتر شده است. RTP در واقع نوعی پروتکل شبکه ای و آنی است که با ایجاد پورت زوج در محدوده ۱۶۳۸۴ تا ۳۲۷۶۷ منجر به برقراری ارتباط زنده و لحظه ای می‌شود. در کنار این پروتکل نوعی پروتکل دیگر به نام Rtcp وجود دارد که نقش رد و بدل اطلاعات در ارتباطات زنده را ایفا می‌کند. از جمله وظایف Rtp می‌توان به امنیت ارتباط، رمزگذاری، جمع آوری ارتباطات رسانه ای، آشکارسازی ارتباطات و …… اشاره کرد. در این مطلب قصد داریم شما را با پروتکل، وظایف و کاربردهای آن آشنا کنیم. لطفا تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید
تاریخچه RTP
پروتکل Rtp برای نخستین بار در سال ۱۹۶۶ میلادی توسط تیم Internet Engineering Task Forrce یا به اختصار IETF راه اندازی شد. طی سال های گذشته با توجه به پیشرفت علم و فناوری این پروتکل توسعه یافته و استفاده از آن روز به روز در حال رواج است. عملکرد این پروتکل به صورت چهار لایه یا لایه انتقال در مدل OSI طراحی شده است.
بیشتر بخوانید: مودم چیست؟
منظور از Rtp چیست؟
کلمه Rtp خلاصه شده واژه انگلیسی Realtime Transport Protocol بوده که در واقع نوعی پروتکل شبکه ای و آنی است. این پروتکل جهت بهبود ارسال فایل های صوتی و تصویری راه اندازی شده است. اگر بخواهیم تعریف ساده تری از Rtp داشته باشیم باید بگوییم این پروتکل برای منظم سازی حرکات اتفاقی و خارج از توالی طراحی شده و امکان ارسال منظم داده های صوتی و تصویری را فراهم می‌آورد. یکی از مهم ترین مزایای استفاده از این پروتکل این است که قابلیت ارسال داده به مقصدهای متعدد از طریق IP multicast را دارد. به طور کلی این پروتکل علاوه بر Rtp پروتکل Rtcp را نیز توصیف و پشتیبانی می‌کند. در واقع خود پروتکل Rtp به تنهایی نمی‌تواند اطلاعات سالم و بدون نقصی را ارسال کند. یعنی این پروتکل به تنهایی هیچ مکانیزمی جهت مانیتور کردن کیفیت سرویس ندارد.
نحوه عملکرد پروتکل Rtp چگونه است؟
پروتکل Rtp نقش مهمی در برقراری مکالمات و ارتباطات صوتی تصویری دارد. هنگامی که دو فرد اقدام به برقراری مکالمه چه به صورت صوتی و چه به صورت تصویری می‌کنند این پروتکل در محدوده ۱۶۳۸۴ تا ۳۲۷۶۷ یک پورت زوج ایجاد می‌کند که مکالمه به راحتی برقرار شود. حال ممکن است این سوال برای افراد پیش آید که اگر Rtp نقش اصلی در برقراری ارتباطات تصویری و صوتی دارد پس نقش Rtcp چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم پروتکل Rtcp در نقش تکمیل کننده پروتکل Rtp است. به عبارت دیگر زمانی که تماس بین دونفر برقرار می‌شود برقراری این ارتباط و ایجاد پورت بر عهده پروتکل Rtp است اما رد و بدل و جمع آوری اطلاعات در این تماس بر عهده پروتکل Rtcp است. بنابراین می‌توان دریافت که پروتکل Rtp بدون Rtcp چندان کارآمد نخواهد بود. این اطلاعات شامل رد و بدل شدن پکت های بین دو دستگاه، تعداد پکت های از بین رفته در ارتباط، زمان تاخیر بین پکت ها و مدت زمان رسیدن یک پکت به مقصد است.
بیشتر بخوانید: FTTH چیست؟
کاربرد Rtp چیست؟
همان گونه که توضیح داده شد کاربرد اصلی Rtp ایجاد ارتباطات است. از این رو می‌توان گفت که این پروتکل درارتباطات مختلف و سرگرمی های رسانه ای نقش مهمی دارد. از جمله موارد کاربرد آن می‌توان به استفاده در برنامه های ویدیو کنفرانس، جریان رسانه های telephony، سرویس های تلویزیون و …… اشاره کرد. بسیاری از افراد حتی نام Rtp را نیز نشنیده اند اما جالب است بدانند که هنگام برقراری هر گونه تماس صوتی تصویری این پروتکل با ایجاد یک پورت زوج وارد عمل شده تا مکالمات با سرعت بیشتری انجام شود.
توجه داشته باشید که نوع ارتباط ایجاد شده توسط Rtp از نوع یک طرفه بوده و زمانی که هر دو طرف در حال برقراری ارتباط باشند این ارتباط دوطرفه می‌شود. هم چنین تکنولوژی VOIP جهت انتقال رسانه به این پروتکل متکی است. از جمله سرورهایی از VOIP که از این پروتکل استفاده می‌کنند می‌توان به 3CX، Asterisk و سایر نرم افزارهای PBX اشاره کرد. از جمله برخی دطگر از برنامه هایی که از پروتکل Rtp استفاده می‌کنند می‌توان به Cisco webx، اپل فیس تایم، برنامه پیام رسان واتساپ و تیم های مایکروسافت اشاره نمود.
بیشتر بخوانید: شبکه چیست؟
وظیفه Realtime Transport Protocol چیست؟
پیش تر در متن اشاره شد که کاربرد و وظیفه اصلی این پروتکل ایجاد و برقراری ارتباط لحظه ای و زنده بین دو نفر است. با این حال نمی‌توان گفت که وظایف این پروتکل محدود به برقراری ارتباط دوطرفه است. این پروتکل وظایف مهم دیگری از جمله آشکارسازی نوع ارتباط، رمزگذاری و امنیت ارتباط، تکه تکه کردن ارتباط و جمع آوری دوباره آن ها، جمع آوری ارتباطات مربوط به مکالمات، جمع آوری ارتباطات رسانه ای، جمع آوری اطلاعات مربوط به شناسایی ارسال کننده و ….. اشاره کرد.
پروتکل Rtp چه اطلاعاتی را منتقل می‌کند؟
پروتکل با سیستم Rtp در واقع موظف به انتقال اطلاعات خاصی است که بعضی از این اطلاعات به صورت زیر است؛
- Time Stamp
تایم استامپ نوعی متغیر است که به ما کمک می‌کند به وسیله بافر کردن اطلاعات از ایجاد مشکل مختلف مانند jitter جلوگیری کنیم.
- Sequence Number
بسته های ارسال شده از طرف ارسال کننده دارای شماره هستند. نقش این شماره ها بازرسی و مشاهده ترتیب مدیا و بسته های ارسالی است. Sequence Number نقش حفظ ترتیب بسته های ارسالی را بر عهده دارد.
- Payload Type
Payliad type نوعی پروتکل برای انتقال مدیا است که مشخص کننده نوع بسته و انتقال دهنده تصویر یا صوت به سمت گیرنده است.
سخن پایانی:
Rtp و Rtcp دو پروتکل بسیار مهم در سیستم های ویپ هستند که نقش برقراری ارتباطات لحظه ای و انتقال مدیا را بر عهده دارند. پروتکل Rtp در لایه ۴ به فعالیت می‌پردازد و نقش ارسال اطلاعاتی مانند time stamp، Sequence Number و payload type را برعهده دارد. با پیشرفت فناوری اطلاعات امروزه برنامه های زیادی مانند اپلیکیشن پیام رسان واتساپ، تیم های مایکروسافت، Cisco webx، تپل فیس تایم و …… از پروتکل Rtp استفاده می‌کنند. این پروتکل در تکنولوژی VOIP به کار رفته و در دیتاگرام UDP انتقال پیدا می‌کند.
